Hòa Khánh (Quê Mẹ)

Giáo sư Nguyễn Mạnh Tường là một trí thức Việt Nam có học vị cao nhất thời Pháp thuộc. Chưa đầy 23 tuổi, tại một trường đại học vào loại danh giá của nước Pháp, ông đã giành trọn hai tấm bằng: Tiến sĩ Luật và Tiến sĩ Văn chương, trở thành một hiện tượng độc nhất vô nhị trong lịch sử khoa cử của hai nước Việt - Pháp. Được biết, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã kỷ niệm 100 năm ngày sinh của GS Nguyễn Mạnh Tường vào cuối tháng 12/2009 vừa qua,...

(1909-1997)

GS.TS Luật sư Nguyễn Mạnh Tường (1909 - 1997) là một trong những người trí thức Việt Nam thông minh siêu việt gắn với nhiều huyền thoại, một nhà sư phạm mẫu mực giàu tài năng. Ông sinh ngày 16/9/1909 tại xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm, TP Hà Nội. Năm 22 tuổi, là học sinh Việt Nam (lúc đó còn thân phận thuộc địa) du học trên nước Pháp, Nguyễn Mạnh Tường đã lập nên kỷ lục làm chấn động học đường nước Pháp: trong một năm lấy luôn hai bằng Tiến sĩ Quốc gia Văn khoa và Luật khoa.

Mùa xuân 1994, tôi bắt tay vào viết cuốn tiểu thuyết tư liệu về Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Văn Huyên. Bố tôi nói: “Con muốn viết về bác Huyên, thì nên gặp bác Tường mà hỏi chuyện. Cả hai bác đều cùng thời với bố, nhưng tốt nghiệp tiến sĩ ở Pháp. Riêng bác Tường vừa là tiến sĩ văn chương lại vừa là tiến sĩ luật. Có gặp bác Tường, cho bố gởi lời thăm bác”. Nghe lời bố, tôi đã đến thăm bác Tường tại 34 Tăng Bạt Hổ - Hà Nội.

Nức tiếng tranh khôi đoạt giáp với 2 bằng Tiến sĩ Quốc gia ở tuổi 22 (1932), Giáo sư - Luật sư Nguyễn Mạnh Tường (1909 -1997) là hình ảnh mẫu mực của người trí thức Việt Nam về lòng tự trọng và bảo toàn danh dự.

Sau khi đi học ở Ý về (1978-1979) cùng với Văn học Việt Nam, tôi còn phải làm về Văn học Ý và thường gặp khó khăn trước các câu trích dẫn La tinh, nhất là khi dịch Thần khúc của Dante Alighieri (1265-1321). Tôi đã đi hỏi các đồng nghiệp cao tuổi nhưng vẫn không khắc phục được hoàn toàn trở ngại đó, cuối cùng tôi nghĩ đến việc cầu cứu Thầy Nguyễn Mạnh Tường. Thầy là Tiến sĩ Luật, phải nghiên cứu sâu Luật La Mã, do đó thấy phải rất giỏi tiếng La-tinh. Nhưng đến làm phiền một giáo sư - học giả như Thầy mà chỉ là để nhờ dịch mấy câu La-tinh thì e không thích hợp, thế là tôi đe đạt thêm nguyện vọng thứ hai: muốn được nghe kinh nghiệm của Thầy trong việc thâm nhập vào các nền Văn học châu Âu. Thầy vui vẻ nhận lời.

Năm 1952, khi tham dự Đại hội Anh hùng và Chiến sĩ thi đua lần đầu tiên tổ chức tại Chiến khu Việt Bắc, Luật sư Nguyễn Mạnh Tường đã có cuộc trò chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh về luật pháp. Ông đã bày tỏ thẳng thắn những ý kiến của mình với người đứng đầu Đảng và Nhà nước hết sức trách nhiệm.